Që nga fillimi i pandemisë, niveli i ndotjes ka rënë, kafshët po kthehen në zonat e braktisura dhe shumë njerëz kanë hequr dorë nga udhëtimi me makina dhe po ecin në këmbë.

Edhe pse jetëshkurtër, ne kemi parë tashmë disa nga efektet që ndryshojnë sjelljen tonë mund të kenë në jetën tonë dhe në botën natyrore.

Pra, a mund të shëndeti i njeriut dhe shëndeti planetar të lidhen më ngushtë nga sa mendojmë? Ne kemi parë sesi problemet si shpyllëzimi dhe ngritja e temperaturave kanë rritur rrezikun e zhdukjes për të gjitha llojet e specieve. Por, si pjesë e ekosistemit global, njerëzit nuk janë imun nga efektet e ndryshimit të klimës, transmeton portal arbresh.info

Klima ekstreme paraqet një kërcënim për ne duke ndikuar në gjëra të tilla si furnizimi me ujë, cilësia e ajrit dhe prodhimi i ushqimit. Në vitin 2018 Organizata Botërore e Shëndetit vlerësoi se ngrohja globale do të shkaktonte një rritje vdekjesh prej 250,000 midis 2030 dhe 2050.

Nëntë nga dhjetë njerëz në botë marrin frymë të ndotur me rreth 7 milion që vdesin çdo vit nga kushtet e lidhura me ekspozimin ndaj grimcave mikroskopike. Si rezultat i djegies së karburanteve të papastra si qymyri, nafta, vajguri, dhe madje edhe biokarburanti dhe plehrat, këta ndotës shumë të vegjël gjejnë rrugën e tyre në mushkëritë tona. Krahas emetimeve të metanit nga bujqësia industriale dhe prodhimi i naftës dhe gazit, veprimet njerëzore po e bëjnë ajrin që thithim të papastër. Ndotja e ajrit mund të çojë në një sërë problemesh shëndetësore si kanceri i mushkërive, goditjet dhe sëmundjet e zemrës.

Më shumë se 90 përqind e vdekjeve në lidhje me ndotjen e ajrit ndodhin në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme – por vendet me të ardhura të larta nuk janë imune. Në një studim të vitit 2019 është gjetur se ndotja e ajrit ka shkaktuar vdekjen e shpejtë të 800 mijë personave në Europë për një vit.

“Për ta parë këtë në perspektivë, kjo do të thotë që ndotja e ajrit shkakton më shumë vdekje shtesë në vit sesa pirja e duhanit, për të cilën Organizata Botërore e Shëndetësisë vlerëson se ishte përgjegjëse për një vdekje shtesë prej 7.2 milion në 2015,” bashkëautori i studimit, Profesor Thomas Münzel.

Më shumë se 70 përqind e sëmundjeve të shfaqura që prekin njerëzit me origjinë nga jeta e egër dhe kafshët shtëpiake. Programi i Mjedisit i OKB rendit një sasi të shtuar të kontaktit të ngushtë midis kafshëve dhe njerëzve si rreziku më i rëndësishëm për sëmundjet zoonotike.

Duke ndryshuar natyrën e habitateve vitale përmes veprimeve njerëzore si bujqësia dhe industria, “zona tampon” që na ndajnë nga jeta e egër janë zvogëluar seriozisht. Një deklaratë e ekspertëve nga Platforma Ndërqeveritare e Shkencës-Politikës për Biodiversitetin dhe Shërbimet e Ekosistemit (IPBES) shpjegon se një sistem i cili çmon rritjen ekonomike mbi mbrojtjen e burimeve natyrore ka krijuar një “stuhi të përsosur” për sëmundjet që të përhapen nga jeta e egër te njerëzit.

Sipas ekspertëve, kujdesi për mjedisin përmes rregulloreve të rrepta dhe zbatuara me diciplinë, do të jetë një ndër pikat thelbësore për shëndetin e njeriut pas pandemisë.

Shëndeti i mirë është i varur nga dietat e ekuilibruara që rrisin sistemin imunitar. OBSH thotë se për shkak të ndikimit të saj në prodhimin e ushqimit, biodiversiteti lidhet drejtpërdrejt me ushqimin.

Një larmi më e gjerë e specieve ndihmon që toka të mbetet produktive për më gjatë dhe siguron një burim për zbulimin e bimëve, bagëtive dhe specieve detare që mund të korrren për ushqim.

Por siguria ushqimore nuk ka të bëjë vetëm me mungesën e mjaftueshme. Aty ku 800 milion njerëz po përballen me rrezikun e mungesës së ushqimit, 2.1 miliardë janë në mbipeshë.

Shumica e nevojave tona për energji po përmbushen vetëm nga tre të lashta; oriz, grurë dhe misër. Pjesa më e madhe e kësaj përfundon si artikuj shumë të përpunuar si buka ose shndërrohet në përbërës përfshirë ëmbëlsuesit në ëmbëlsira. Për fat të keq, sistemi ynë shumë i industrializuar, i prodhimit intensiv të ushqimit e bën ushqimin e varfër ushqyesisht të lirë dhe lehtësisht të disponueshëm.

Ndryshimet në habitat për shkak të bujqësisë, ndryshimit të klimës dhe mbivlerësimit janë duke ngrënë ambiente të pasura me biodiversitet. Ky është një problem sepse këto zona janë shpesh aty ku gjenden përparimet e ardhshme të mëdha mjekësore, që rrjedhin nga burimet natyrore. Në SHBA gati 80 përqind e barnave kryesore me recetë bazohen në burime natyrore dhe shumë prej tyre janë veçanërisht të rëndësishme në trajtimin e kancerit.

Me burimet natyrore në rënie të shpejtë, ne mund të humbim specie të rëndësishme medicinale para se t’i zbulojmë ato, transmeton portal arbresh.info

Miliona njerëz në të gjithë botën mbështeten gjithashtu në burimet tradicionale dhe joformale të ilaçeve të mbledhura nga mjedisi natyror për kujdesin e tyre shëndetësor. Në disa vende, këto bimë medicinale janë një pjesë thelbësore e sistemeve të kujdesit shëndetësor. Humbja e specieve jetike për këto mjete juridike tradicionale do të zvogëlonte opsionet e trajtimit të disponueshme për miliarda njerëz.

Një problem tjetër mund të jetë edhe mungesa e ujit të pastër.

Për të mbajtur vetën të pastër dhe të hidratuar mirë, një person duhet të pijë rreth 50 litra ujë në ditë. Nëse ne vazhdojmë ta përdorim dhe ndotin atë me ritmin aktual, më shumë se dy të tretat e popullsisë së botës mund të jetonin në zona me stres ujor deri në vitin 2025, thotë OKB.

Tashmë, 1.8 miliardë njerëz janë në rrezik shëndetësor për shkak të ujit të pijshëm të papastër.

“Aktualisht ka 844 milion njerëz – një në nëntë të popullsisë së botës – të cilët nuk kanë ujë të pastër afër shtëpisë,” thotë Jonathan Farr, Analist i Lartë i Politikave të Ujit Aid, në përgjigje të lëshimit të raportit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillimin e Ujit . “Të tjerët përballen me një furnizim jo të besueshëm të ujit sepse bujqësia, industria ose pjesët më të pasura të shoqërisë janë në gjendje të marrin më shumë se sa pjesën e tyre të nevojshme të ujit”.

Organizata Botërore e Shëndetësisë ka inkurajuar larjen e rregullt të duarve përgjatë pandemisë, si një mënyrë për të kontrolluar përhapjen e virusit, por, pa qasje në objektet themelore të larjes së duarve, miliona njerëz nuk janë në gjendje të ndjekin këtë këshillë. Në një studim të kryer në 42 vende të botës është gjetur se një pjesë e madhe e popullsisë së tyre nuk ka qajse sapun dhe nuk kanë ujë afër shtëpisë.

Kriza e Covid-19 përpos problemeve të sistemit shëndetësor, ka nxjerrë në pah edhe krizën globale të ujit, duke theksuar urgjencën e të siguruarit te të gjithë me ujë të pastër.

Megjithëse sjellja e papërgjegjshme mund të jetë duke rritur shanset tona për t’u sëmurë, shërimi ynë nga ana tjetër e pandemisë mund të sigurojë një mundësi për ndryshime sistemike.

Organizatat për mbrojtjen e Natyrës në Europë kanë bërë thirrje për investime dhe për zgjidhje në problemet,  siç janë përdorimi i përhapur i energjisë së rinovueshme, restaurimi i habitateve natyrore dhe gjelbërimi i praktikave bujqësore. Të gjitha këto do të ndihmojnë për të trajtuar efektet e ndryshimit të klimës që prekin shëndetin global.

“Buxheti i ri duhet të pasqyrojë nevojën për të kursyer burime, për të zvogëluar ndotjen dhe për të luftuar prishjen e klimës,” thotë Patrick ten Brink, drejtori i politikave të BE-së për Byronë Europiane të Mjedisit.

Vetëm duke rivendosur një ekuilibër të shëndetshëm midis njerëzve dhe natyrës, ne mund të parandalojmë të tjera pandemi, shtoi ai./euronews/arbresh.info/